Sabbe tasanti daṇḍassa,
sabbe bhāyanti maccuno;
Attānaṃ upamaṃ katvā,
na haneyya na ghātaye.
129. All beings tremble at violence. All beings fear death. Putting yourself in the place of another, do not kill or influence others to kill.
දඬුවම් විඳින්ට හැම කෙනෙක්ම භයයි. මරණයටත් හැම කෙනෙක්ම භයයි. ඒ නිසා තමන්ව උපමාවට අරගෙන, කිසි සතෙක්ව මරන්ටත් එපා! මරවන්ටත් එපා!
Sabbe tasanti daṇḍassa,
sabbesaṃ jīvitaṃ piyaṃ;
Attānaṃ upamaṃ katvā,
na haneyya na ghātaye.
130. All beings tremble at violence. Life is dear to all. Putting yourself in the place of another, do not kill or influence others to kill.
දඬුවම් විඳින්ට හැම කෙනෙක්ම භයයි. හැම කෙනෙකුටම තමන්ගෙ ජීවිතය ප්‍රියයි. ඒ නිසා තමන්ව උපමාවට අරගෙන කිසි සතෙක්ව මරන්ටත් එපා! මරවන්ටත් එපා!
Sukhakāmāni bhūtāni,
yo daṇḍena vihiṃsati;
Attano sukhamesāno,
pecca so na labhate sukhaṃ.
131. If desiring happiness, one uses violence to harm beings who also desire happiness, one will not find happiness after death.
හැම සත්වයෙක්ම සැප විඳින්ට කැමතියි. ඉතින් තමන්ගේ සැප හොයන්ට ගිහින් වෙන සතුන්ට දඬු මුගුරු වලින් හිංසා කළොත් ඔහුට පරලොවදී සැපක් නම් ලැබෙන්නෙ නෑ.
Sukhakāmāni bhūtāni,
yo daṇḍena na hiṃsati;
Attano sukhamesāno,
pecca so labhate sukhaṃ.
132. If desiring happiness, one does not use violence to harm beings who also desire happiness, one will find happiness after death.
හැම සත්වයෙක්ම සැප විඳින්ට කැමතියි. ඒ බව දැනගෙන, තමන්ගෙ සැප උදෙසා, අනිත් සතුන්ට දඬු මුගුරු වලින් හිංසා නොකරයි නම්, පරලොවදී ඔහුට සැප ලැබෙනවා.
Māvoca pharusaṃ kañci,
vuttā paṭivadeyyu taṃ;
Dukkhā hi sārambhakathā,
paṭidaṇḍā phuseyyu taṃ.
133. Do not speak harshly to anyone. What you say will be said back to you. Aggressive speech is painful, and retaliation will overtake you.
කාටවත්ම නපුරු වචන කියන්ට එපා! නපුරු වචන කියන්ට ගියොත් අනිත් උදවිය ඔබට පෙරලා, නපුරු වචන කියාවි. රණ්ඩු ඇතිවෙන කතා බස් ඇති කරගැනීම දුකක්. එයින් ඔබටමයි පෙරළා කරදර වෙන්නෙ.
Sace neresi attānaṃ,
kaṃso upahato yathā;
Esa pattosi nibbānaṃ,
sārambho te na vijjati.
134. If, like a silenced broken metal bowl, you restrain your speech and silence yourself, you have approached Nibbāna. Then no hostility will be found in you.
ශබ්දය හටගන්න ලෝහ බඳුනක් කඩලා දැම්මා වගේ වචනය සංවර කරගෙන, තමන්ගේ ජීවිතය නිශ්ශබ්ද කරගත්තොත්, තමන් තුළම නිවිලා යනවා. එතකොට ආරවුල් හටගන්නෙ නෑ.
Yathā daṇḍena gopālo,
gāvo pājeti gocaraṃ;
Evaṃ jarā ca maccu ca,
āyuṃ pājenti pāṇinaṃ.
135. As a cowherd drives cows to a meadow with a stick, so does aging and death drive beings to the end of their life.
ගොපල්ලෙක් කෙවිටෙන් පහර දිදී හරකුන්ව ගොදුරු බිමට දක්කනවා වගේ, මේ ජරා – මරණ දෙකත් ඒ විදිහටම සත්වයන්ගේ ආයුෂ අවසන් කරලා දානවා.
Atha pāpāni kammāni,
karaṃ bālo na bujjhati;
Sehi kammehi dummedho,
aggidaḍḍhova tappati.
136. When the fool does bad actions, he does not realise their seriousness. Eventually those people lacking wisdom are burned by the results of their own deeds, like someone burned by fire.
අඥාන පුද්ගලයා කොච්චර පව් කෙරුවත්, ඒකෙ බරපතලකම තේරුම් ගන්නෙ නෑ. අන්තිමේදී ඒ ප්‍රඥා රහිත පුද්ගලයා තමන්ගේම කර්මයෙන් හටගත් විපාක වලින් දුක් විඳිනවා. ගින්නෙන් පිච්චෙන කෙනෙක් වගේ.
Yo daṇḍena adaṇḍesu,
appaduṭṭhesu dussati;
Dasannamaññataraṃ ṭhānaṃ,
khippameva nigacchati.
Vedanaṃ pharusaṃ jāniṃ,
sarīrassa va bhedanaṃ;
Garukaṃ vāpi ābādhaṃ,
cittakkhepaṃ va pāpuṇe.
Rājato vā upasaggaṃ,
Abbhakkhānaṃ va dāruṇaṃ;
Parikkhayaṃ va ñātīnaṃ,
Bhogānaṃ va pabhaṅguraṃ.
Atha vāssa agārāni,
aggi ḍahati pāvako;
Kāyassa bhedā duppañño,
nirayaṃ sopapajjati.
137-140. Whoever uses violence to harm the non-violent and compassionate liberated ones, will soon face one of ten miseries: intense physical pain, disaster, bodily injury, insanity, serious illness, oppression from rulers, serious charges, loss of relatives, wealth destroyed, or houses consumed by fire. With the breakup of the body, the foolish one is reborn in hell.
දඬු මුගුරු රහිත, හැම සතුන් කෙරෙහි මෙත් වඩන, රහතන් වහන්සේ කෙනෙකුට යමෙක් දුෂ්ට සිතින් පීඩා කළොත්, මේ දස වැදෑරුම් කරදර වලින් එකකට ඉක්මනටම මුහුණ දෙන්ට ඒ පුද්ගලයාට සිදුවෙනවා. එක්කෝ දරුණු ශාරීරික වේදනාවලට භාජනය වෙන්ට වෙනවා. එහෙම නැත්නම්, අත පය හෝ කැඩෙනවා. එක්කෝ දරුණු රෝග වැළඳෙනවා. එක්කෝ සිහිය විකල් වෙනවා. එක්කෝ රජවරුන්ගේ උදහසට ලක්වෙනවා. එහෙමත් නැත්නම් නොකළ අපරාධවලට දරුණු ලෙස චෝදනාවට ලක්වෙනවා. එක්කෝ නෑදෑයෝ පවා අහිමි වෙනවා. ධන සම්පත් හරි විනාශ වෙලා යනවා. ඒ වගේම ගෙවල් දොරවල් ගින්නට අහුවෙනවා. ඒ මෝඩ තැනැත්තා මැරුණට පස්සේ නිරයේ ගිහින් උපදිනවා.
Na naggacariyā na jaṭā na paṅkā,
Nānāsakā thaṇḍilasāyikā vā;
Rajojallaṃ ukkuṭikappadhānaṃ,
Sodhenti maccaṃ avitiṇṇakaṅkhaṃ.
141. No nakedness or matted hair, no stained teeth, no fasting, no lying on the ground, no smearing oneself with ashes and dust, no sitting on the heels as austerities1 can purify the life of an ordinary person who has not overcome doubt.
අන්ධබාල පෘථග්ජන සත්වයා පිරිසිදු වෙන්ට හිතාගෙන නිර්වස්ත්‍රව තපස් රැක්කට, ඔළුවෙ ජටා බැඳගෙන හිටියට, දත් මැලියම් බැඳුණට, නොයෙක් ව්‍රත සමාදන් වුණාට, නොයෙක් ආසන ක්‍රමවලට වාඩිවුණාට, ඇඟ පුරා අළු දූවිලි තවරගත්තට, උක්කුටිකයෙන් වාඩිවෙලා හිටියට, ඔවුන් ඉන්නේ සැකයෙන් එතෙර නොවී නිසා, ඔවුන් පිරිසිදු වෙන්නෙ නෑ.
Alaṅkato cepi samaṃ careyya,
Santo danto niyato brahmacārī;
Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṃ,
So brāhmaṇo so samaṇo sa bhikkhu.
142. Even though he is well adorned, if he practices the Dhamma, is calm, is restrained in senses, is established well in the path of Nibbāna, is celibate, and has given up violence towards all beings—he truly is a brahmin, an ascetic, a monk.
ලස්සනට හැඳ – පැළඳගෙන හිටියත්, ඒ තැනැත්තා ධර්මයේ හැසිරුණොත්, ශාන්ත වුණොත්, ඉන්ද්‍රිය දමනයෙන් යුක්ත වුණොත්, නිවන් මගේ ස්ථිරව පිහිටියොත්, බ්‍රහ්මචාරී වුණොත්, සියලු සත්වයන් කෙරෙහි දඬු මුගුරු අත්හැරියොත්, ඔහු තමයි නියම බ්‍රාහ්මණයා. ඔහු තමයි නියම ශ්‍රමණයා. ඔහු තමයි නියම භික්ෂුව.
Hirīnisedho puriso,
koci lokasmi vijjati;
Yo niddaṃ apabodheti,
asso bhadro kasāmiva.
143. Rarely found is the person in this world who is restrained by shame of wrongdoing. That person restrains himself by disliking blame as a thoroughbred horse avoids the whip disliking punishment.
යම් පුරුෂයෙක් ලැජ්ජාව නිසා අකුසල් දුරුකරනවා නම්, ලෝකයේ එබඳු අය ඉන්නෙ ටික දෙනයි. ඉතා යහපත් අශ්වයෙක් කස පහර කන්ට අකැමැත්තෙන් හික්මෙනවා වගේ ඔහුත් නින්දාවට අකැමැත්තෙන් හික්මෙනවා.
Asso yathā bhadro kasāniviṭṭho,
Ātāpino saṃvegino bhavātha;
Saddhāya sīlena ca vīriyena ca,
Samādhinā dhammavinicchayena ca;
Sampannavijjācaraṇā patissatā,
Jahissatha dukkhamidaṃ anappakaṃ.
144. The thoroughbred horse struck by the whip becomes more alert. In the same way, you also must become disenchanted with this journey of rebirths. With faith, virtue, effort, and stillness of mind you must practice the Dhamma diligently. You must make decisions only through insight. Your realization must match your conduct. With establishing mindfulness, destroy this great suffering.
තමන්ගේ ප්‍රමාදයෙන් කසපහර වැදුණට පස්සේ ආජානීය අශ්වයා තව තවත් වීරියවන්ත වෙනවා. අන්න ඒ වගේ ඔබත් මේ සංසාරය ගැන කළකිරිල, කෙලෙස් නැතිකරන්ටමයි වීරිය ගන්ට ඕනෙ. ශ්‍රද්ධාවන්තව, සිල්වත්ව, සමාධියෙන් යුක්තව විදර්ශනා ප්‍රඥාවෙන්මයි තීරණ ගන්ට ඕනෙ. අවබෝධයයි, හැසිරීමයි එකක් වෙන්ට ඕනෙ. හොඳට සිහි නුවණ පිහිටුවාගෙන, මේ මහා සසර දුක නැතිකරලා දාන්න.
Udakañhi nayanti nettikā,
Usukārā namayanti tejanaṃ;
Dāruṃ namayanti tacchakā,
Attānaṃ damayanti subbatā.
145. Irrigators guide water to wherever it is needed. Arrow makers shape arrows to fit to task. Carpenters carve wood for the desired design. In the same way, the obedient ones tame themselves.
වතුර ගෙන යන උදවිය තමන් කැමති දිසාවට ඇල වේලි බැඳගෙන වතුර අරගෙන යනවා. හී වඩුවො තමන්ට ඕනෙ පිළිවෙළට ඊතල සකස් කරගන්නවා. ලී වඩුවෝ තමන්ට ඕනෙ පිළිවෙළට ලී බඩු හදාගන්නවා. ධර්මයට කීකරු අය තමන්ගේ සිත දමනය කරගන්නවා.
Sādhu! Sādhu! Sādhu!
