Na tena hoti dhammaṭṭho,
yenatthaṃ sāhasā naye;
Yo ca atthaṃ anatthañca,
ubho niccheyya paṇḍito.
256. If a judge rules unfairly in a case he is not just. The wise person makes decisions by properly investigating both right and wrong.
යම් විනිශ්චයකරුවෙක් අසාධාරණ විදිහට නඩු තීන්දු දෙනවා නම්, ඔහුගේ විනිශ්චය තියෙන්නෙ ධර්මයේ පිහිටලා නෙවෙයි. නමුත් නුවණැති කෙනා සාධාරණ පැත්ත අසාධාරණ පැත්ත හොඳ හැටි හඳුනාගෙනයි විනිශ්චයක් දෙන්නෙ.
Asāhasena dhammena,
samena nayatī pare;
Dhammassa gutto medhāvī,
“dhammaṭṭho”ti pavuccati.
257. He who does not judge a case unfairly, that wise person is protected by the Dhamma. He is called the one who is established in the Dhamma.
සාධාරණ විදිහට ධර්මානුකූලව නඩු හබවලදී තීන්දු ගන්නවා නම්, ධර්මයෙන් සුරැකෙන ඒ ප්‍රඥාවන්ත කෙනා, විනිශ්චයේදී ද ධර්මයේ පිහිටන බවයි කියන්ට තියෙන්නෙ.
Na tena paṇḍito hoti,
yāvatā bahu bhāsati;
Khemī averī abhayo,
“paṇḍito”ti pavuccati.
258. One is not wise only because one speaks a lot. If one does not cause fear in others, is devoid of hate, and is fearless, one can truly be called a wise person.
පිරිස් මැද ව්‍යක්ත විදිහට මුඛරිව කතා බස් කළ පමණින් ඔහු නුවණැත්තෙක් වෙන්නෙ නෑ. නමුත් යම් කෙනෙක් කාටවත් බිය ඇති නොකරයි නම්, වෛරය ඇතිවෙන පංච දුෂ්චරිතයෙන් තොර නම්, අකුසලයෙන් දුරුවෙලා, නිර්භයව ඉන්නවා නම්, ඔහු තමයි සැබෑම නැණවතා.
Na tāvatā dhammadharo,
yāvatā bahu bhāsati;
Yo ca appampi sutvāna,
dhammaṃ kāyena passati;
Sa ve dhammadharo hoti,
yo dhammaṃ nappamajjati.
259. One is not an upholder of the Dhamma only because he preaches a lot. Having heard even a little, if one experiences the Dhamma personally and is never negligent of the Dhamma practice, one is indeed an upholder of the Dhamma.
යම් කෙනෙක් හැම තැනම බණ කියාගෙන ගියත්, එපමණකින් ධර්මධරයෙක් වෙන්නෙ නෑ. නමුත් ධර්මය ටිකක් හරි අහගෙන, ඒ ධර්මය තමා තුළින් දකිනවා නම්, ඒ ධර්මයේ හැසිරෙන්ට ප්‍රමාද නැත්නම් ඔහු ඒකාන්තයෙන්ම ධර්මධරයෙක්.
Na tena thero so hoti,
yenassa palitaṃ siro;
Paripakko vayo tassa,
“moghajiṇṇo”ti vuccati.
260. Grey hair does not make a monk an elder. Someone ripe only in age is called “an old fool”.
යම්කිසි භික්ෂුවක් වයසට ගිහින් කෙස් ඉදුණු පමණින් ඒ හේතුව නිසා, ඔහුට ස්ථවිර කියන්ට බෑ. ඔහුගේ වයස මෝරලා ගියා විතරයි. දිරාගිය හිස් පුද්ගලයා කියලයි කිවයුතු වන්නේ.
Yamhi saccañca dhammo ca,
ahiṃsā saṃyamo damo;
Sa ve vantamalo dhīro,
“ thero” iti pavuccati.
261. If there is truthfulness, Dhamma, harmlessness, restraint, and self-control in a monk and if that wise monk has purged himself of defilements, that monk is called an elder.
යමෙක් තුළ සත්‍යයත්, ධර්මයත් තියෙනවා නම්, අහිංසක බවත්, සංවරකමත්, ඉන්ද්‍රිය දමනයත් තියෙනවා නම් ඇත්තෙන්ම ඔහු රාගාදී අකුසල් වමාරලා දාපු ප්‍රඥාවන්ත කෙනෙක්. අන්න ඒ භික්ෂුවටයි ‘ස්ථවිර’ කියා කිව යුත්තේ.
Na vākkaraṇamattena,
vaṇṇapokkharatāya vā;
Sādhurūpo naro hoti,
issukī maccharī saṭho.
262. Not through sweet voice or by good looks alone can one become a person of good character. If one is jealous, selfish, and deceitful, one does not become a person of good character.
කටහඬ මිහිරට තිබුණා කියලා, රූපය ලස්සනට තිබුණා කියලා, යහපත් වෙන්නෙ නෑ. ඔහු තුළ ඉරිසියාව, මසුරුකම, කපටිකම තියෙනවා නම්, ඔහු හොඳ කෙනෙක් වෙන්නෙ නෑ.
Yassa cetaṃ samucchinnaṃ,
mūlaghaccaṃ samūhataṃ;
Sa vantadoso medhāvī,
“sādhurūpo”ti vuccati.
263. But with bad qualities cut off, uprooted, and destroyed, one who is wise and has purged himself of bad qualities is called one of good character.
යම් කෙනෙක් ඔය දුර්වලකම් මුලින්ම නැතිකරලා දාලා නම් තියෙන්නෙ, ඔහු ඒ දුර්වලකම් වමාරලා දාපු ප්‍රඥාවන්තයෙක්. ‘යහපත් කෙනා’ කියලා කිව යුත්තේ ඒ පුද්ගලයාටයි.
Na muṇḍakena samaṇo,
abbato alikaṃ bhaṇaṃ;
Icchālobhasamāpanno,
samaṇo kiṃ bhavissati.
264. Not by shaven head does one become a monk. If one is devoid of virtue, untruthful, and filled with evil desires and greed, how could such a person be a monk?
හොඳට හිස රැවුල් බාලා හිටියා කියලා, ශ්‍රමණයෙක් වෙන්නෙ නෑ. ඔහු තුළ සීලයක් නැත්නම්, බොරුම නම් කියන්නෙ, පාපී ආශාවන්වලින් යුක්ත වෙලා, ලෝභකමින් ම නම් ඉන්නෙ, ඔහු ශ්‍රමණයෙක් වෙන්නෙ කොහොමද?
Yo ca sameti pāpāni,
aṇuṃthūlāni sabbaso;
Samitattā hi pāpānaṃ,
“samaṇo”ti pavuccati.
265. One who has, in every way, subdued all evil, small and great is, for that reason, called a monk.
යම් කෙනෙක් පොඩි දෙයක් වේවා, ලොකු දෙයක් වේවා, හැම පාපී අකුසලයක් ම සංසිඳුවා දැම්මොත්, ඒ පාපී අකුසල් සංසිඳවා දැමීම නිසයි, ඔහුට ‘ශ්‍රමණයා’ කියල කියන්නෙ.
Na tena bhikkhu so hoti,
yāvatā bhikkhate pare;
Vissaṃ dhammaṃ samādāya,
bhikkhu hoti na tāvatā.
266. One is not a monk just because one lives on others’ alms. Nor does one become a monk by taking on evil ways.
කොපමණ කලක් පිණ්ඩපාතෙ කරගෙන, අනුන්ගෙන් ලැබෙන දේ වැළඳුවත්, ඒ හේතුව නිසා ඔහු භික්ෂුවක් වෙන්නෙ නෑ. පාපී දේට පුරුදු වෙලා ඉන්න තාක්, කෙනෙක් භික්ෂුවක් වෙන්නෙ නෑ.
Yodha puññañca pāpañca,
bāhetvā brahmacariyavā;
Saṅkhāya loke carati,
sa ve “bhikkhū”ti vuccati.
267. Whoever in the Buddha’s path sets aside both merit and demerit, lives the chaste life, and goes through the world with true knowledge is called a monk.
යමෙක් මේ ශාසනය තුළ ගුණදම් දියුණු කරලා, අවබෝධයෙන්ම පින් පව් බැහැර කරලා, බඹසර හැසිරෙනවා නම්, නුවණින් යුක්තව ලෝකයේ හැසිරෙනවා නම්, අන්න ඔහුට තමයි භික්ෂුව කියන්නෙ.
Na monena munī hoti,
mūḷharūpo aviddasu;
Yo ca tulaṃva paggayha,
varamādāya paṇḍito.
268. Not by observing silence does an ignorant fool become a sage. The wise person selects what is good and avoids what is evil as if holding a balance scale.
ප්‍රඥා රහිත කෙනා මෝඩ ස්වරූපයෙන් කතා බස් නොකොට හිටියා කියලා ඒ විදිහට මුනිවත රැක්කා කියලා, මුනිවරයෙක් වෙන්නෙ නෑ. නුවණැත්තා උතුම් දේ අරගන්නෙ, තරාදියකින් මැනලා ගන්නවා වගේ.
Pāpāni parivajjeti,
sa munī tena so muni;
Yo munāti ubho loke,
“muni” tena pavuccati.
269. Whoever avoids evil, weighs the internal world and the external world with wisdom is, for that reason, called a sage.
පාපී අකුසල් දුරු කරගත්තොත්, අන්න ඔහු තමයි මුනිවරයා. ඒ කරුණින්මයි ඔහු මුනිවරයෙක් වුණේ. ආධ්‍යාත්මික, බාහිර ලෝකය නුවණින් බෙදා විමසා අවබෝධ කරන නිසා, ඒ කරුණිනුත් ඔහුට මුනිවරයා කියනවා.
Na tena ariyo hoti,
yena pāṇāni hiṃsati;
Ahiṃsā sabbapāṇānaṃ,
“ariyo”ti pavuccati.
270. Though people call one noble, one who harms beings is not noble. One is called noble because one is harmless to all beings.
යමෙක් ප්‍රාණීන්ට හිංසා කරනවා නම්, ඔහුට ‘ආර්ය’ කියල නම තිබූ පමණින් ‘ආර්ය’ වෙන්නෙ නෑ. සියලු ප්‍රාණීන් කෙරෙහි අහිංසාවෙන් යුතු කෙනාටයි ‘ආර්ය’ කියලා කියන්නෙ.
Na sīlabbatamattena,
bāhusaccena vā pana;
Atha vā samādhilābhena,
vivittasayanena vā.
271. Though you are dutiful, virtuous, knowledgeable in the Dhamma, have attained stillness of the mind, and live in faraway forest monasteries, you should not think, through overestimation that you have completed the path.
වත් පිළිවෙත් කරලා, සිල් රැක්ක පමණින්, බණ දහම් ඉගෙන ගෙන බහුශ්‍රැත වෙච්ච පමණින්, සමාධියක් ඇතිකරගත්තු පමණින්, දුර ඈත වන සෙනසුන්වල සිටිය පමණින් ජීවිතය සම්පූර්ණයි කියලා හිතන්න එපා!
Phusāmi nekkhammasukhaṃ,
aputhujjanasevitaṃ;
Bhikkhu vissāsamāpādi,
appatto āsavakkhayaṃ.
272. Oh monk, there is this bliss of renunciation not experienced by the ordinary people. You also should think, “I will attain that bliss”. Do not trust this existence until you have attained liberation.
පින්වත් භික්ෂුව, පෘථග්ජනයන්ට ලබාගන්ට බැරි, ආර්යයන් වහන්සේලා විතරක් ලබන නෙක්ඛම්ම සුවයක් තියෙනවා. ‘මමත් ඒක ලබනවා’ කියල හිතන්ට ඕනෙ. අරහත් ඵලයට පත්වන තෙක්ම මේ භවය ගැන විශ්වාස කරන්ට එපා!
Sādhu! Sādhu! Sādhu!
